شاتون چیست و چه وظیفه ای در خودرو دارد؟

شاتون چیست؟

در داخل پیشرانه خودروها قطعه ای به نام شاتون (به انگلیسی: connecting rod) وجود دارد. در حقیقت اهرمی است که در موتورهای پیستونی حرکت خطی پیستون را به حرکت چرخشی میل لنگ تبدیل می کند.

جنس شاتون چیست؟

میان شاتون و میل‌لنگ یاتاقان قرار دارد تا در صورت نرسیدن روانکار، اصطکاک بین شاتون و میل لنگ باعث سایش و یاتاقان موتور نشود. معمولا در موتورهای پیستونی شاتون را از جنس فولاد می‌سازند.

ساختمان شاتون چیست؟

شاتون را تا حد امکان سبک می‌سازند؛ ولی در عین حال به اندازه لازم سخت و محکم می‌باشد. برای تأمین شرایط فوق معمولاً شاتون را از جنس فولاد می‌سازند این استحکام برای شاتون ضروری است چرا که می‌بایست تنش های کششی و خمشی حاصل از کار پیستون را تحمل کرده و دچار خمش نشود. معمولاً در سمت چپ شاتون (با توجه به علامت f یا فلش روی تاج پیستون) سوراخ یا زائده‌ای برای روغن کاری سمت پر فشار سیلندر قرار می‌گیرد.

ساختار شاتون :

شاتون از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:

• سر (یاتاقان) کوچکتر
• بدنه
• سر (یاتاقان) بزرگتر

یاتاقان کوچکتر از طریق قطعه‌ای تحت عنوان گژن‌پین به پیستون وصل است و ضربات پیستون در وهله اول به یاتاقان کوچکتر وارد می‌شود. این ضربات از طریق بدنه به یاتاقان بزرگتر منتقل می‌شود و در نهایت از طریق آن به میل‌لنگ انتقال می‌یابد. سر کوچکتر شاتون عمدتا به صورت یکپارچه و سر بزرگتر آن نیز به صورت دوتکه طراحی می‌شود و از طریق پیچ و مهره به میل‌لنگ متصل است. در برخی از خودروها هر دو یاتاقان به صورت یکپارچه درست می‌شوند که در این گونه خودروها جهت نصب و جداسازی شاتون، میل‌لنگ باید به صورت ماژولار طراحی شود.

وظیفه شاتون چیست؟

ماهیت خودرو با حرکت مرتبط است که این حرکت شامل دو نوع رفت و برگشتی و چرخشی است. این حرکت چرخشی یا دورانی چرخ‌ها است که به صورت ملموس مشخص می‌شود. اما باید بدانید که حرکتی که در اثر احتراق در موتور به وجود می‌آید به صورت رفت و برگشتی است. درواقع در اثر انفجار در سیلندرها، پیستون به صورت رفت و برگشتی به حرکت در می‌آید. این حرکت رفت و برگشتی از طریق شاتون به لنگ‌های متحرک میل‌لنگ منتقل می‌شود. طراحی خاص میل‌لنگ، این حرکت رفت و برگشتی شاتون را تبدیل به حرکت دورانی می‌کند. پرواضح است که بدون وجود شاتون یا در صورت خرابی آن، این حرکت دورانی تولید نخواهد شد.

علائم خرابی شاتون خودرو :

خرابی شاتون به سادگی قابل تشخیص نمی‌باشد و نیاز به تجربه خیلی بالا دارد،.از علائم خرابی شاتون می‌توان به صدای تق تق خیلی خفیف در هنگام سرد بودن در بعضی موتور‌‎ها اشاره نمود. این بستگی به این دارد که طراحی شاتون و بوش ها در محل اتصال آن به پیستون چگونه باشد.کج شدن شاتون به ندرت اتفاق می‌افتد و این وضعیت هنگامی اتفاق می‌افتد که آسیب خیلی زیادی به موتور برسد.

تنها راه مطمئن برای بررسی وضعیت شاتون، باز کردن موتور و بررسی شاتون، یاتاقان‌ها، پین پیستون و محل اتصال میل لنگ و شاتون است.که در آن یاتاقان‌های شاتون به جلو و عقب می‌روند. بدیهی است که این کار مستلزم دانش فنی و البته هزینه‌های زیادی است اما در صورتی که از نقص فنی شاتون اطمینان دارید می‌تواند تنها گزینه موجود باشد.

دلایل خرابی شاتون :

شاتون قطعه‌ای فولادی بوده و در اصطلاح بسیار جان‌سخت است؛ ولیکن این قطعه نیز از خرابی مصون نیست و برخی عوامل، نرخ خرابی این قطعه را افزایش می‌دهند که از جمله این عوامل می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• تصادفات شدید: وقوع تصادفات شدید می‌تواند باعث خرابی و شکستن شاتون‌ها شود. این تصادفات مخصوصا اگر از سمت جلو اتفاق بیفتند میزان خرابی‌ها را بیشتر می‌کنند.
• کیفیت پایین: کیفیت پایین شاتون‌ها یکی دیگر از عواملی است که منجر به خرابی یا شکستگی آن‌ها خواهد شد.
• تنظیم ناصحیح: چنانچه شاتون به‌درستی تنظیم نشود و اتصالات آن به میل‌لنگ و پیستون، با دقت کافی انجام نشده باشد؛ خرابی شاتون امری حتمی است.
• دنده معکوس در سرعت بالا: استفاده نادرست از دنده معکوس و به‌خصوص در سرعت‌های بالا علاوه بر آن‌که برای کلیت خودرو مناسب نیست، می‌تواند منجر به آسیب به شاتون نیز شود.
• ضربات شدید پیستون: چنانچه ضربات اعمالی از پیستون به شاتون بسیار فراتر از حد معمول باشد، امکان شکستگی شاتون وجود دارد. این ضربات شدید عمدتا ناشی احتراق غیرعادی یا زودرس در سیلندر است.
• اختلال در سیستم روانکاری: همانگونه که در بندهای قبلی ذکر شد؛ روانکاری قطعات متحرک در خودرو امری بسیار حیاتی است. چنانچه روانکاری شاتون مختل شود یا مناسب نباشد احتمال خرابی شاتون به شدت افزایش می‌یابد.
• خرابی یا شکستگی شاتون، می‌تواند خسارات بسیار زیادی را به موتور وارد کند و در نتیجه هزینه‌های هنگفتی باید صرف تعمیر خودرو شود؛ لذا به شدت توصیه می‌شود عوامل و علائم خرابی شاتون را جدی گرفته و هر از گاهی به یک مکانیک ماهر مراجعه کرده تا این موضوع را چک کند.

📞برای استعلام قیمت انواع لوازم قطعات خودرو میتوانید از طریق شماره 02191072727و یا از طریق نشانی اینستاگرام ما sampartgroup@ اقدام نمایید.